Theo Y học cổ truyền chữa bệnh mất ngủ bằng thuốc nam là một trong những phương pháp hỗ trị điều trị mất ngủ an toàn và mang lại hiệu quả cao. Lạc tiên, củ bình vôi, vông nem, hay đông trùng hạ thảo là một trong số những thảo dược khuyên dùng.
1. Lạc tiên
Lạc tiên là một loại dược liệu thiên nhiên thường được sử dụng trong các bài thuốc hỗ trợ cải thiện chứng mất ngủ, ngủ không ngon giấc, thanh nhiệt cơ thể,… Các nghiên cứu hiện đại cho thấy, cây lạc tiên cũng có một số tác dụng dược lý rất có lợi cho sức khỏe.
Cây lạc tiên thuộc loài liên nhiệt đới, thường mọc hoang ở những nơi có bụi rậm, dễ leo quấn. Ngoài ra, cây còn được trồng tại một số vườn thuốc để làm dược liệu.
Các nghiên cứu hiện đại phát hiện ra trong lạc tiên có chứa thành phần hóa học chính giúp an thần gây ngủ là alkaloid có nhân harman.
Bên cạnh đó cũng có nghiên cứu chứng minh: “Lạc tiên có tác dụng tăng tổng hợp GABA – là một chất dẫn truyền ức chế thần kinh, giúp cơ thể giảm kích thích, lo lắng hồi hộp”
Một cơ chế quan trọng giúp tăng khả năng an thần, gây ngủ của Lạc tiên đó là giúp tăng sự tổng hợp Melatonin, một hormon giúp điều hoà nhịp thức – ngủ của con người để đem lại giấc ngủ tự nhiên không gượng ép.
2. Vông nem
Cây vông nem cũng là một trong những loại cây chữa bệnh mất ngủ bằng thuốc nam hiệu quả. Được tìm thấy nhiều ở các nước như Lào, Ấn Độ, Campuchia, Myanma, Indonesia, Xrilanca. Bên cạnh đó, cây cũng được trồng nhiều ở đất nước ta.
Lá và vỏ thân cây vông nem đều chứa alcaloid thường được sử dụng điều trị bệnh như:
Giúp kéo dài giấc ngủ, làm thuốc an thần chữa chứng mất ngủ hoặc ngủ ít.
Lá và vỏ thân cây vông nem có chứa alcaloid với độc tính nhẹ. Vì vậy, nếu lạm dụng, nấu nước canh hoặc sắc thuốc quá đặc có thể dẫn đến tình trạng sụp mi. Đây là hiện tượng mi trên sụp xuống như buồn ngủ nhưng trên thực tế bệnh nhân không ngủ được. Ngoài tác dụng phụ này ra, người bệnh còn cảm thấy cơ thể mệt mỏi, cơ khớp rã rời.
Sử dụng 5 – 10 gram lá cây vông nem sắc thuốc uống mỗi ngày. Hoặc cũng có thể dùng chung với vị thuốc lạc tiên được điều chế dưới dạng cao lỏng. Uống thường xuyên, giúp ngủ ngon giấc hơn.
3. Củ bình vôi
Cây bình vôi được phân bố chủ yếu ở các tỉnh miền núi phía Bắc, đặc biệt là những vùng có núi đá vôi như Lai Châu, Hòa Bình, Ninh Bình,…
Các nhà nghiên cứu đã phân tích và chỉ ra trong cây bình vôi có chứa thành phần hóa học quan trọng đó là Rotundin có tác dụng an thần, gây ngủ.
Cây bình vôi thường được sử dụng ở nhiều dạng khác nhau. Dân gian thường dùng bình vôi dưới dạng phơi khô hoặc đem đi ngâm rượu. Một vài trường hợp sẽ chiết xuất Rotundin từ Bình vôi để bào chế thành dạng viên uống hoặc dạng tiêm.
Ngoài một số công dụng hữu ích trên thì các nhà nghiên cứu Nhật Bản cũng chỉ ra trong củ bình vôi có chứa hoạt chất ancaloit A (roemerin) – có tác dụng gây tê niêm mạc và làm giảm nhịp đập của tim. Nếu bệnh nhân sử dụng cây bình vôi ở liều lượng lớn, các ancaloit A có khả năng phát tác độc tính và gây ra hiện tượng co giật.
4. Khổ qua rừng
Khổ qua rừng có nguồn gốc từ một số quốc gia châu Á, Châu Phi và châu Úc như Việt Nam, Trung Quốc, Ấn Độ, Nam Phi, Australia…
Khổ qua rừng rừng không độc, có tính mát giúp thanh nhiệt, giải độc.
Trong lá của khổ qua rừng có Melatonin là một chất điều hoà giấc ngủ của cơ thể có tác dụng tăng cường và cải thiện giấc ngủ. Giúp tạo ra giấc ngủ tự nhiên, không gây mệt mỏi khi thức dậy.
Tùy thuộc vào mục đích sử dụng mà có thể dùng khổ qua rừng theo nhiều cách khác nhau. Có thể là sắc nước uống, nước tắm hay chế biến thành món ăn. Dùng ở cả dạng khô hay dạng tươi đều mang đến những tác dụng tốt.
Về liều lượng hiện vẫn chưa có giới hạn cho định mức sử dụng khổ qua rừng. Tuy nhiên, việc quá lạm dụng, dùng quá nhiều sẽ gây ra những tác dụng phụ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe.
5. Tâm sen
Cây sen thường thường được trồng hoặc mọc hoang tại các vùng đầm lầy, đất trũng ở các quốc gia thuộc khu vực Đông Dương, Malaysia, châu Đại Dương.
Trong thành phần của tâm sen có chứa asparagine và các alkaloid. Alkaloid như Nuciferin có công dụng trấn an tinh thần, kéo dài giấc ngủ, trấn tĩnh.
Công năng trấn kinh an thần giúp tâm sen trị được chứng tâm phiền, bất an dẫn đến mất ngủ; chứng đau đầu; hoa mắt; hồi hộp; nhịp tim nhanh; đánh trống ngực. Tâm sen nên phối hợp với các vị thuốc khác như bá tử nhân, táo nhân để gia tăng hiệu quả.
Tâm sen có tính hàn nên đặc biệt tốt cho những người bị chứng mất ngủ thể thực nhiệt với triệu chứng gồm: ù tai, khô miệng, chất lưỡi đỏ kèm táo bón, miệng khô. Uống vào giúp hạ hỏa, sảng khoái, ngủ ngon.
6. Đông trùng hạ thảo
Hiểu về đông trùng hạ thảo
Đông trùng hạ thảo vừa là động vật vừa là thực vật được kết hợp bởi nấm Cordyceps và sâu non. Vào mùa đông, nấm Cordyceps ký sinh trên cơ thể sâu non và lấy hết chất dinh dưỡng khiến cho ấu trùng chết. Cho đến khi mùa hè, nấm sẽ phát triển trồi lên mặt đất. Được gọi là Đông Trùng Hạ Thảo. Trên thế giới có hơn 507 loài trùng thảo nhưng chỉ có loài Cordyceps Sinensis là được phân bố và sử dụng phổ biến.
Đông trùng hạ thảo thường được thu hoạch phổ biến vào mùa hè ở vùng núi cao trên 4.000m. Ban đầu, chúng được tìm thấy ở vùng cao nguyên Thanh Tạng, Cam Túc, Vân Nam và Tứ Xuyên (Trung Quốc). Tuy nhiên, hiện nay các loại nấm thuộc chi Ophiocordyceps và Cordyceps đã được tinh chế và nuôi trồng trên quy mô công nghiệp.
Hiện nay, ở Việt Nam đã có thể trồng được đông trùng hạ thảo với chất lượng rất tốt.
Thành phần dinh dưỡng có trong đông trùng hạ thảo
Các phân tích hoá học cho thấy trong sinh khối của đông trùng hạ thảo có 17 axít amin và nhiều loại vitamin khác nhau. Dược liệu chứa hàm lượng cao các chất cordycepin và adenosine.
Adenosine và cordycepin đã được khoa học chứng minh hiệu quả trong việc ngăn việc thức giấc giữa các chu kỳ ngủ, giúp kéo dài giấc ngủ. Ngoài ra, cordycepin trong đông trùng hạ thảo còn giúp tăng cường độ sóng theta trong não bộ khi ngủ, giúp bạn rơi vào trạng thái thư giãn và ngủ ngon.
Các loại thảo dược đang ngày càng khẳng định tính an toàn và hiệu quả của chúng trong việc chữa trị mất ngủ. Và đã được đông y sử dụng thường xuyên để giúp an thần, gây ngủ. Ngoài ra chúng còn được sử dụng rộng rãi qua việc làm thực phẩm, đồ uống để đem lại những lợi ích lâu dài.
Thảo luận về bài viết này post